پایگاه مقالات نشریه امان

«رجعت» در لغت به معنای بازگشتن و برگشتن است.1 و در اصطلاح به این معناست که عده‌ای از افراد (مومنان خالص و مشرکان محض) پس از مردن و قبل از برپائی قیامت دوباره به این دنیا بر‌می‌گردند. اعتقاد به رجعت، از جمله اعتقادات مذهب شیعه است که مستند به آیات و روایات متعدد است. در بخش آیات به بیان آیه 243 سوره بقره از حجت‌الاسلام قرائتی اشاره خواهد شد. روایات: امام صادق علیه‌السلام در مورد رجعت می‌فرماید: «به خدا سوگند که روزها و شب‌ها به سر نیاید تا آن‌که خداوند مردگان را زنده کند و زندگان را بمیراند و حق را به اهلش باز گرداند و دین برگزیده خود را بر پای دارد و بر جهان حاکم گرداند». همچنین مأمون به امام رضا علیه‌السلام گفت: ای اباالحسن نظر شما درباره رجعت چیست؟ حضرت فرمودند: «رجعت حقیقت دارد. در میان امت‌های پیشین نیز وجود داشته و قرآن از آن سخن به میان آورده و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده است: هر چه در امت‌های گذشته بوده در میان این امت نیز عیناً و مو به مو پیش خواهد آمد». 2 البته روایات در این زمینه فراوان است، ولی به جهت اختصار به همین دو روایت بسنده می‌کنیم.
زمان وقوع : روایاتی در این خصوص وارد شده است که رجعت با اندک فاصله بعد از ظهور امام ‌عصر علیه‌السلام و پیش از رحلت و یا شهادت آن‌حضرت واقع خواهد شد. امام صادق علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: :«چون زمان قیام قائم علیه‌السلام فرا رسد در ماه جمادی‌الآخر و ده روز از ماه رجب چنان بارانی ببارد که مردم مانند آن ‌را ندیده باشند، سپس خداوند به سبب آن باران گوشت و استخوان مؤمنان را در قبرهایشان برویاند، گویی آنان را می‌نگرم که از طرف جهینه3 می‌آیند وگرد و غبار موهایشان را می‌تکانند».4 از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که می‌فرماید: «نخستین کسی که به دنیا برمی‌گردد، حسین‌بن‌علی علیهم ا‌السلام است، او چندان فرمانروایی می‌کند که بر اثر پیری، ابروانش بر روی چشمانش فرو می‌افتد».5

-----------------------------------------------

رجعت و زنده شدن مردگان حجت‌‌الاسلام محسن قرائتی
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْياهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَشْكُرُون»6 «آیا ندیدی کسانی را که از ترس مرگ از خانه های خود فرار کردند، در حالی که هزاران نفر بودند ؛ پس خداوند به آنها گفت: بمیرید [ وآنها مردند]، سپس آنان را زنده کرد [تا درس عبرتی برای آیندگان باشند.] همانا خداوند نسبت به مردم احسان می کند، ولی بیشتر مردم سپاس نمی گذارند.» شیعه به رجعت و زنده شدن گروهی از افراد قبل از قیامت، اعتقاد داردو این اعتقاد علاوه بر صدها حدیث به آیاتی نظیر این آیه مستند است. این امر از نظر عقلی هم محال نیست و امکان وقوع دارد. اصل رجعت در روایت متواتر است؛ چنان که اقرار به رجعت اولیای خدا در متن زیارت نامه‌های امامان علیهم‌السلام نیز آمده است: «مصدق لرجعتکم». در زیارت جامعه می‌خوانیم: «مقربرجعتکم»؛ یعنی ای امام زمان! ای اهل‌بیت! من قبول دارم که شما رجعتی خواهید داشت. در دعای عهد هم ازخدا در خواست می‌کنیم که اگرقبل از ظهور امام زمان(عج) ازدنیا رفتیم، ما را در زمان ظهور زنده کند و به دنیا بازگرداند. رجعت برای همه مردگان نیست؛ بلکه افراد خاصی با شرائط خاصی دو مرتبه زنده می‌شوند. درباره این که چه کسانی در رجعت باز خواهند گشت، احادیث فراوانی آمده است. امام صادق علیه‌السلام در این باره فرمود: «اول من تنشق الارض عنه ویرجع الی الدنیا الحسین‌بن‌علی وان الرجعه لیست بعامه بل هی خاصه ،لا یرجع الا من محض الایمان محضا او محض الشرک محضا؛ نخستین کسی که قبرش می شکافد و زنده شده، به دنیا بازمی‌گردد، حسین‌بن‌علی علیهم ا‌السلام است واین رجعت، عمومی نیست [که تمام مردگان زنده شده، سر از قبر برآوردند]، بلکه افراد خاصی به دنیا بر می‌گردند و آن‌ها یا مومن خالص هستند یا مشرک محض».
1.فرهنگ معین، ج2، ص 1640
2.عیون‌اخبار الرضا علیه‌السلام، ج2، ص 201
3. جهینه؛ نام محلی است دوراز مدینه و قبیله‌ای به همین نام آمده است. مجمع‌البحرین، ج6، ص230
4. میزان‌الحکمه، حدیث شماره 6928
5. همان، حدیث شماره 6935
6. بقره ؛ 243

حجت‌‌الاسلام محسن قرائتی